Ordeningsuitgangspunten voor het indelen van de ruimte

Naast proportionerings-systemen zoals de gulden snede die als hulpmiddel gebruikt kunnen worden bij de afstemming van verhoudingen in het interieur zijn er ook verschillende manieren om de onderdelen in een interieur te ordenen.

De belangrijkste zijn: 

1. De opstelling volgens een zichtlijn (focal-point);
2. Opstelling met een formele of informele balans (symmetrie en asymmetrie).
3. Opstelling in diagonalen.

Zichtlijn (focal-point)

Het is belangrijk om voor een ruimte te beoordelen wat de sterke en minder sterke visuele aspecten zijn van een ruimte. Naar een sterk visueel punt kan dan vervolgens een zichtlijn aangebracht worden om hiermee de aandacht meer te vestigen op dit sterke visuele punt en juist afleiden van een minder sterk visueel punt.

Het is belangrijk dat hiermee rekening gehouden wordt met de positie van de mens en zijn waarnemingsveld ten opzichte van de beoogde zichtlijn. In dit verband is het handig om te weten hoe de gemiddelde ooghoogte van een volwassen persoon is in verschillende posities.

1. Zitten op een (eettafel)stoel: 115 cm;
2. Zitten op een bank of fauteuil: 90-100 cm;
3. Liggend in een bed: vanaf de hoogte van het bed + 40 cm;
4. Staand: 165 cm.

Vanuit deze aangegeven ooghoogtes wordt de omgeving dus bekeken, In het gezichtsveld ligt dan een zone, die goed te overzien is. In de zittende positie gaat het dan om een hoogte van gemiddeld 60 -145 cm en in staande positie om 105 – 195 cm. Een zichtlijn kan lopend naar de haard en/ of een mooie raampartij, een mooi uitzicht of kunstwerk leiden. Het ontwerp wordt zoveel mogelijk afgestemd op deze basis ontwerplijnen. Zo’n aandachtspunt in het interieur wordt ook wel focal-point genoemd.

In veel huidige interieurs worden de meubelopstellingen zo geplaatst dat bijvoorbeeld een televisie een focal-point is terwijl juist aan de andere kant een heel mooi uitzicht is wat dan niet belicht wordt. Ook zijn meubelopstellingen vaak onbewust minder doordacht waardoor de kijkrichting juist gericht wordt op een non-focal-point als de schutting of rommelkast. Zichtlijnen zijn daarom een belangrijk onderdeel om mee te nemen in een interieurontwerp.

Formele en informele balans

Om een bewuste en visueel aansprekende en evenwichtige indeling van de stukken in een ruimte te krijgen zijn symmetrie of juist asymmetrie belangrijke uitgangspunten. Met behulp van beide opstellingsvormen is het mogelijk om een evenwichtige afstemming te krijgen tussen de stukken onderling en de ruimte waarin ze worden geplaatst.

• Symmetrie

Symmetrie ofwel de formele balans komt uit het Griekse symmetrieas wat evenredig betekend, gelijk. In deze klassieke meubelopstelling wordt uitgegaan van het spiegelen van meubelen met een (soort)gelijke vorm, grootte en uitstraling. De ruimte wordt hierdoor als het ware in tweeën gedeeld. De as waarop gespiegeld wordt is meestal een focal-point.

Dit is alleen echt mogelijk als de ruimte zelf ook symmetrisch is. Dit is vaak het geval in monumentale panden waar een haard vaak het middelpunt is. In de recentere architectuur zijn de kamers over het algemeen niet symmetrisch. Toch kan hier wel degelijk het symmetrische principe van spiegelen van de spullen gebruikt worden, maar de as komt dan niet in het absolute midden.

Symmetrische interieurs stralen vaak een uitgebalanceerde rust en klasse uit. Omdat deze vormgeving gebaseerd is op de herkenbare en klassieke esthetiek. Hoewel de symmetrische vormgeving door veel mensen wordt toegepast kan het als nadeel hebben dat het interieur weinig verrassend en voorspelbaar wordt.

• Asymmetrie

In een asymmetrische opstelling is het sleutelwoord ook evenwicht, maar dit wordt niet bereikt door strikte spiegeling van exacte delen. Hier worden meubelen, objecten en materialen gecombineerd die weliswaar qua stijl, vorm en uitstraling op elkaar lijken maar doe qua grootte, uitvoering en kleur verschillen.

In plaats van spiegelen worden kleuren, materialen en vormen op andere passende posities in de ruimte teruggebracht om zo een evenwichtige afstemming te creëren. Elk onderdeel wordt als het ware gewogen om te zorgen dat er een balans ontstaat in het geheel.

Een asymmetrisch evenwicht is minder voorspelbaar dan de formele balans van de symmetrie doordat niet in een oogopslag duidelijk is hoe de balans bereikt wordt. De toeschouwer wil hierdoor als het ware het evenwicht doorgronden waardoor deze interieurs vaak langer boeiend blijven. Ook in symmetrische interieurs wordt vaak een asymmetrische Touch aangebracht om het geheel wat spannender te maken. 

Diagonaal

De diagonale opstellingsvorm lijkt voor veel beginnende ontwerpers een intrigerend en origineel alternatief voor de gangbare symmetrische opstelling. Deze variant kan inderdaad ook verrassende effecten geven maar er is ook een functioneel nadeel. Door meubelen diagonaal in een gewoonlijk rechte ruimte te plaatsen worden hoeken in de kamer afgesneden waardoor een inefficiënt en onpraktisch ruimtegebruik ontstaat. Om wel gebruik te maken van de hoeken zou maatwerk een oplossing kunnen bieden, maar inherent aan deze vorm zal hoe dan ook geen functionele invulling ontstaan. Voordehand liggend is de keuze dan ook niet. Wanneer een ruimte groot genoeg is om te spelen met de ruimte en de meubelopstelling kan wel een bijzonder en speels effect bereikt worden.