Ontwikkeling van de keuken

Waar de wensen en uitvoering van de moderne keuken steeds groter worden komt de ontwikkeling van de keuken van ver.

Zo hadden in het oude Griekenland alleen de welgestelde burgers een specifieke keukenruimte meestal naast de badkamer geplaatst zodat de warmte uit de keuken kon worden doorgegeven aan de badruimte. De meeste mensen, de minder bedeelde kookten gewoon buiten op een binnenplaats. Hetzelfde geld voor de romeinen. De rijke burgers hadden een eigen keuken afgeschermd van hun eigen vertrekken om geen last te hebben van de rook maar in de meeste steden werd gebruikgemaakt van grote gemeenschappelijke keukens waarin voor alle burgers gekookt en gebakken werd. Daarnaast zijn in de gevonden overblijfselen van de stad Pompeii de eerste spoelbakken te zien.

Tot de 14^e eeuw gedurende de middeleeuwen waren gemeenschappelijke keukens nog het meest gebruikt, wel waren er inmiddels verschillende keukengereedschappen. De vuurplaats werd voornamelijk op het hoogste punt in een gebouw geplaatst en de rook werd afgevoerd door een opening in het dak. Het kookvuur werd ook gebruikt als verwarming en lichtbron. Omdat het koken voornamelijk op open vuur gebeurde en er niet tot nauwelijks ventilatie was sloeg het roet neer op de wanden en het plafond waardoor de omgeving donker en ongezond was.Pas aan het einde van de middeleeuwen komen de eerste kachels met schoorsteen waardoor de functie koken en verwarmen meer van elkaar losgetrokken konden worden. Door de komst van de kachel hoefde de kookplaat niet meer centraal in de ruimte te staan. Ook kwamen in die tijd de eerste kachelovens op.

In de periode van de renaissance en Barokke, van de 14^e tot de 18^e eeuw, gebruikte men voor het koken een echte keukenruimte waarin naast fornuizen ook ovens en een waterunit waren ondergebracht.

In Nederland werd na de invoering van de woningwet in 1901 een separate ruimte specifiek voor de voedselbereiding, de keuken, in woningen ingebracht. Door de sociale woningbouw ontstond een soort standaard keuken die voldeed aan de minimale, in de wet geformuleerde, eisen.

Gedurende deze 20^ste eeuw zijn er sowieso grote ontwikkelingen geweest die ten grondslag liggen aan de huidige moderne keuken. Zowel materiaal als stijl en uitvoering en gebruiksgemak ontwikkelden. Hierin speelde de Amerikaanse Christine Frederick een belangrijke rol. Zij deed een zogenaamd draadonderzoek waarin ze vanuit verschillende keukenopstellingen met behulp van draad de afgelegde loopafstanden aantoonde. Met haar onderzoek maakte ze duidelijk dat een goed op het gebruik afgestemde plaatsing van verschillende keukenonderdelen een veel praktischer, efficiëntere en gebruiksvriendelijkere keuken oplevert. Mede dankzij haar werk hebben we nu inzicht in dat de loopafstanden in de keuken zo kort mogelijk moeten zijn en hebben we nu de werkdriehoek. Ondertussen ontwikkelden de keukenfabrikanten in Europa al standaard keukens die in steeds meer woningen werden gebruikt.

In 1926 beïnvloedde de Oostenrijkse architecte Margarete Schuttle Libotzky de keukenontwikkeling. Zij ontwierp namelijk voor een project voor sociale woningbouw in Frankfurt, een gestandaardiseerde modulaire inbouwkeuken die niet alleen geschikt was voor de massaproductie maar ook was ontworpen vanuit de gedachte dat de keuken ergonomisch verantwoord, efficiënt en gebruiksvriendelijk moest zijn. De door haar ontworpen keuken wordt gezien als het voorbeeld voor onze moderne keuken.

In Nederland werd de inbouwkeuken in de jaren veertig algemeen geïntroduceerd. Hiervoor ging de firma Bruynzeel in 1938 een unieke samenwerking aan met Piet Zwart die de bekende groene Bruynzeel keuken ontwierp. Dit ontwerp geldt in ons land als de eerste modulaire keuken die was bedoeld voor massaproductie.

Tot aan de jaren 50 waren keukens normaal gesproken afgescheiden ruimten. In het begin van de jaren zestig ontstond er meer openheid, aanvankelijk doordat men tussen de keuken en eetkamer een doorgeefluik of bar plaatste. Vanaf de jaren 70, werd de open keuken gebruikelijker, ook door de komst van de mechanische afzuigkap. De keuken stond in verbinding met het eetgedeelte dat zich niet meer in een aparte ruimte (de eetkamer) bevond, maar was verbonden met het eetgedeelte in de woonkamer.

Nu in de 21^ste eeuw is de keuken niet alleen meer een ruimte voor het snel, hygiënisch en veilig bereiden van eten maar ook vooral een leefruimte waar steeds meer activiteiten plaatsvinden. De keuken is ook lang niet meer altijd een aparte ruimte maar onderdeel van een huiskamer en met de komst van keukeneilanden echt een hoofdonderdeel van een ruimte waarin geleefd wordt, huiswerk gemaakt wordt en waar geborreld wordt met bezoek. Naast de praktische, functionele en veiligheidsaspecten voor het inrichten van een keuken zijn van factoren zoals comfort, sfeer en levensstijl ook steeds belangrijker.