Kleurnotatiesystemen

Tegenwoordig zijn er natuurlijk veel meer kleuren dan in de kleurencirkel van Johannes Itten worden weergegeven. Kleuren worden ook door verfproducenten over de hele wereld gemaakt. Deze fabrikanten hebben op basis van voortschrijdend inzicht een vierde kleur toegevoegd aan de primaire kleuren. Met de toevoeging van deze vierde primaire kleur blijken fabrikanten namelijk veel beter in staat om vanuit de zuivere kleuren allerhande kleurtinten te mengen en tegelijkertijd ook een systeem te bieden van waaruit harmonieuze kleurcombinatie gemaakt kunnen worden. Weliswaar aangepast vormt de kleurentheorie van Itten dus nog steeds de basis voor harmonieuze kleurafstemming.

Er zijn diverse kleursystemen bekend, allen met een eigen uitgangspunt en karakteristieke eigenschappen, voor- en nadelen die ervoor zorgen dat in bepaalde gevallen of juist altijd voor een bepaalde fabrikant (en zijn kleursysteem) gekozen wordt.

NCS

Het meest gebruikte kleurensysteem in de interieurbranche is het NCS systeem dat staat voor Natural Colour System. Dit door het Scandinavian Color Institute in Stockholm ontwikkelde systeem gaat uit van de menselijke waarneming van kleuren. Dit systeem is ook met de toevoeging van groen als primaire kleur tot stand gekomen en gaat dus uit van Geel (Y-Yellow); Rood (R- red); Blauw (B-blue) en Groen (G-Green). Ook gaan zij uit van wit (W - White) en zwart (B-Black) bij het mengen en noteren van kleuren. 

De notatie voor de kleur bestaat uit twee delen: Een cijfercombinatie die de helderheid en verzadiging van de kleur weergeeft, ofwel de nuance, en een letter-cijfercombinatie voor de kleurwaarde/ toon. Een voorbeeld van een code is S 1050 – Y20R. De S vooraan staat voor een officiële NCS kleur, de cijfercombinatie 1050 geeft de kleurnuance aan. De code begint met het percentage zwart, de helderheid in dit geval 10%. Het tweede deel van de code geeft de verzadiging weer, in dit geval 50%. Het gedeelte wit is de rest van het percentage, dus 40%. Het tweede deel van de notatie geeft de relatie aan tussen rood en geen. Het gaat hier om een Geel met 20% roodaandeel en 80% geelaandeel. Resultaat is een gemiddelde oranje kleurtint.

S 0500-N is ook een gestandaardiseerde kleur van NCS, hiervan heeft het systeem er 1950.  Deze kleur heeft heel weinig zwart namelijk slechts 5%. De kleurverzadiging van deze tint is 0 waardoor het witpercentage maar liefst 95% bedraagt. Deze code eindigt op een N wat staat voor neutraal omdat deze kleur grijs geen specifieke kleurtoon heeft

Het NCS systeem wordt onder andere gebruikt door Sigma voor zowel de professionele markt als hun particuliere lijn Histor wat je gewoon in de bouwmarkt kan kopen. De codes in het NCS systeem zullen voor een leek die gewoon een kleur kiest in de bouwmarkt niet zoveel zeggen. In de bouwmarkt heeft de Historkleur bijvoorbeeld ook een naam zoals Kokos, waar de code 0903-R51B achter hangt. Interieurprofessionals kunnen uit de code wel veel informatie uit halen. Uit de code voor Kokos kan een professional bijvoorbeeld halen dat Kokos een kleur is met 9% zwart en een lage verzadiging van 3%. De kleur bestaat voor 51% blauw en 49% rood en zal dus een hele lichte grijstint zijn met een violet/ paarse ondertoon. Uit de notaties kunnen namelijk de eigenschappen van de kleur worden afgeleid zoals de hierboven in het voorbeeld aangegeven helderheid, verzadiging en kleurtoon. Door de kleurnotaties is het dus mogelijk om de kleuren te herkennen en te combineren.

Niet alleen verfproducenten werken met dit systeem ook Forbo werkt met dit systeem. Bij keukenproducenten als het Duitse Häcker bijvoorbeeld kunnen matlak keukens nu ook op aanvraag in NCS-kleuren worden gespoten. 

ACC

De kleurnotatie ACC zal je waarschijnlijk minder zeggen dan NCS of RAL. ACC staat voor Acoat Color Codification en is het systeem dat verffabrikant Sikkens heeft ontwikkeld voor de professionele markt en hun merk voor particulieren Flexa. Flexa ken je waarschijnlijk wel omdat het veel in de bouwmarkt verkocht wordt. Het ACC systeem maakt het mogelijk elke denkbare kleurschakering te nauwkeurig te benoemen en in een logische rangschikking te coderen.  Een voorbeeld uit het systeem is N0.05.85. Het eerste gedeelte van de notatie geeft de kleurtoon aan, het tweede gedeelte de verzadiging en het laatste gedeelte de helderheid.

24 letters staan voor 24 sectoren van de kleurencirkel - van rood en oranje (A tot E) via geel (F en G) naar groen (H tot P), blauw (Q tot U) tot blauw- en roodviolet (V tot Z). Verder worden de 24 kleurensectoren voor een duidelijke onderscheiding in telkens tien delen onderverdeeld - van bijvoorbeeld A0 tot A9. Het voorbeeld bevat een N, dit valt onder de groen maar de N licht ook dicht bij de Q waardoor af te leiden is dat er ook een deel blauw in zit.

De helderheid en de verzadiging van een kleur worden telkens door maatgetallen van 00 tot 99 aangegeven. Daarbij staat "99" voor de hoogst mogelijke helderheid en verzadiging. Met 05 is het voorbeeld niet heel hoog verzadigd, maar de kleur heeft wel een hoge helderheid met 85.

De kleur in het voorbeeld is een heldere mintgroen/ licht turkooise achtige kleurtint.

In de supermarkt hebben Flexa kleuren gewoon een naam zoals vleugje palmboom, iets palmboom en puur palmboom. 

RAL

RAL is een europees kleur matchingsteem. De RAL standaard wordt beheert door et RAL Deutches Institut für Gütesicherung und Kennzeichnung. De afkorting RAL staat voor Reichs-Ausschuβ für Lieferbedingungen und Gutesicherung ofwel in het Nederlands de Nationale Commissie voor Leveringsvoorwaarden en Kwaliteitswaarborging.

RAL Classic

In 1927 heeft de Duitse RAL-organisatie een collectie van 40 kleuren opgesteld. Voorafgaand aan die datum moesten producenten en afnemers kleurstalen uitwisselen om een tint te beschrijven. Vanaf het moment van invoeren kon vertrouwd worden op nummers. Aangezien voortdurend kleuren aan de collectie werden toegevoegd, werd de collectie in 1961 herzien. Sindsdien bestaat het kleurensysteem uit 213 kleuren die tot op de dag van vandaag in gebruik zijn. In de jaren '60 kregen de kleuren aanvullende namen om verwarring bij verwisselde cijfers te voorkomen.

De code van Ral Classic is opgebouwd uit vier cijfers en de kleuren hebben een unieke naam. 

Het eerste nummer geeft de kleurtint aan.

RAL Design

In 1993 introduceerde RAL een nieuw kleurmatchingsysteem dat is afgestemd op de behoeften van architecten, ontwerpers en adverteerders. De RAL Design collectie omvat 1.625 kleuren. Deze kleuren worden gedefinieerd door de kleuren in 3 dimenties vast te leggen: kleurtoon, verzadiging en lichtheid (HSV). Het begrip tint kan zowel nuance van een kleur betekenen als kleurtoon. Nuance is verzamelnaam voor verzadiging en lichtheid.

1. Kleurtoon (Hue in het Engels) wordt weergegeven met 3 cijfers. Er zijn 26 verschillende RAL kleurtonen.
2. Verzadiging (Saturation in het Engels) zijn twee cijfers die staan voor een percentage.
3. Lichtheid (Value of Lightness) zijn twee cijfers, ook een percentage.

De percentages nemen toe in stappen van 10%, al is in theorie elke tussenvorm ook voorstelbaar. Niet alle mogelijke combinaties zijn relevant voor het menselijk oog en zijn dus niet opgenomen in de lijst. Een getal als '58' (in plaats van de regelmatige 60) geeft aan dat een hoger percentage niet in de lijst staat. In dit schema zijn 1688 kleuren vastgelegd.