Dierlijk leer

14 juni 2023

Wat is leer

Leer of leder is een materiaal gemaakt van dierenhuid van bijvoorbeeld koeien, paarden of varkens. Luxueuzere leersoorten zijn afkomstig van bijvoorbeeld een hert, een lam, een ree of een kalf. Ook de huid van krokodillen en slangen wordt tot leer verwerkt, evenals sommige kraakbeenvissen (haaien en roggen). Sommige soorten leer zijn omstreden. Elk type leer heeft weer andere eigenschappen.

Leer is breed inzetbaar en kan gebruikt worden voor:

Tassen
Kleding
Schoenen
Meubels
Pakken voor motorrijders
En interieuraccessoires.

Leer is een natuurlijk dierlijk materiaal dat van zichzelf een bepaalde vochtigheids- en vetgehalte heeft. Leer moet je dan ook niet laten uitdrogen om het soepel te houden. Leren kleding zoals motorkleding maar ook banken worden bij voorkeur eens in de zoveel tijd ingewreven met speciaal leervet.

Moderne productie van leer

De productie van leer is een zeer vervuilende en gevaarlijke industrie waarin veel mis is.
Sterker nog de industrie staat in de top 10 giftigste industrieën. Leer wordt volgespoten met giftige chemicaliën om, op een snelle manier, te voorkomen dat het ontbindt in de kledingkast. Mineraalzouten, formaldehyde, koolteer derivaten, op cyanide gebaseerde kleurstoffen en andere gevaarlijke stoffen zoals het bijproduct Chroom 6 worden routinematig gebruikt tijdens het looiproces. Ook is er bij de productie veel water nodig, dat vervuild wordt door de schadelijke stoffen maar desalniettemin met het vaste afval van de leerlooierijen wordt gedumpt in de rivieren wat weer leidt tot drinkwater en bodemverontreiniging.

In de meeste Europese landen en de Verenigde Staten komt de productie niet meer voor omdat het te onveilig en schadelijk is. Hierdoor hebben ontwikkelingslanden zoals Bangladesch deze productie overgenomen waardoor zij nu de gezondheidsrisico’s lopen voor de productie van ons “betaalbare” leer.

In Dhaka, de hoofdstad van Bangladesh, werken zo’n 15.000 arbeiders voor meer dan 200 leerlooierijen in de groeiende leerhandel. Deze werknemers van soms nog geen 10 jaar oud staan onbeschermd met blote voeten in het giftige chroom afvalwater en werken met zuren en bleekmiddelen die chronische huidziekten, ontstekingen en zelfs kanker kunnen veroorzaken.

Als ze wel laarzen hebben dan zijn ze vaak niet uitgerust met de juiste gezichtsmaskers en veiligheidsbrillen om ze te beschermen tegen de dampen die ernstige ademhalingsproblemen veroorzaken. Maar liefst 90 procent van de leerlooierijwerknemers die hier werkzaam zijn, sterven nog voordat ze 50 jaar oud zijn.

En die chemicaliën zoals chroom 6 kunnen ook nog in de eindproducten zitten en de huid aantasten, wat kan leiden tot eczeem. Denk hiervoor bijvoorbeeld aan leren schoenen, jassen en handschoenen. Gemiddeld is een derde van alle leerproducten die getest worden, besmet (PETA). 80-90% van het koeienleer is chroomgelooid. Dit leer is niet langer biologisch afbreekbaar en zo goed als dood.

Traditionele duurzame productie

Van oudsher wordt leder gelooid door een dierenhuid bloot te stellen aan looistoffen die in plantaardig materiaal voorkomen. Deze looistoffen zorgen ervoor dat een bederfelijke, rauwe huid wordt getransformeerd tot een duurzaam en levendig materiaal dat we leder noemen.

Bij dit traditioneel leerlooien worden rauwe huiden samen met vermalen, plantaardig materiaal in een eikenhouten kuip (Laaf) gelegd. Door water aan deze kuip toe te voegen kunnen de looistoffen uit het plantaardig materiaal, vaak eikenschors, langzaam in de huid doordringen en zich hieraan hechten. De looistoffen maken de eiwitten waaruit de huid is opgebouwd onoplosbaar. Het resultaat was dat de huid niet meer kon bederven. Voordat de huiden droog waren, werden ze eerst nog afgewerkt door ze te krabben, schuren en walsen, waardoor het leer ging glanzen. Door het walsen werd het leer platter en gladder. Dit traditionele kuip-looien kost veel tijd. 1 tot 3 maanden maar kan zelfs 12 maanden duren om van een verse huid tot een mooi stuk leder te komen. Vandaar dat daar sinds 1900 steeds vaker Chroom voor werd gebruikt om dit proces te versnellen.

Er zijn veel verschillende bomen en planten met van nature een hoge concentratie looistof (tannine), waardoor ze geschikt zijn om mee te looien. Traditioneel werden ook daadwerkelijk bomen en planten gebruikt die van nature in het gebied voorkwamen. Elke boom of plant geeft een eigen set aan kleuren en kwaliteiten mee aan het leder. Hierdoor is een reflectie van het landschap waaruit het leder is voorgekomen terug te zien in het materiaal. Leer gelooid met lariks heeft een gelige gloed, van looien met de eik wordt het leer donkerbruin en looien met wilg levert een roze leerkleur op. Eventueel kan het leer ook gekleurd worden met extracten van fruit en kruiden.

Tegenwoordig wordt 1-2% van de wereldwijde lederproductie met plantaardige looistoffen gelooid. Hierbij wordt praktisch geen gebruik meer gemaakt van lokale grondstoffen. Vele hedendaagse looistoffen komen uit tropische oorden. Plantaardig gelooid leer bevat geen giftige stoffen die schadelijk zijn voor de mens en is zeer tolerant voor mensen die last hebben van metaalgerelateerde allergieën.

Leer toepassen in het interieur

In het interieur wordt runderleer het meest toegepast vanwege de goede eigenschappen. Runderleer is een wat zwaardere en stuggere leersoort dat zeer elastisch en scheurvast is en bij goed onderhoud een lange levensduur heeft.

Liever helemaal geen dier in je interieur? Neem dan eens kijkje bij de volgende artikelen: Mangoleer, Ananasleer, Kurkleer, Cactusleer.

Bronnen:

Reactie plaatsen